Wat wordt er gevierd met Sinterklaas?
Op 6 december herdenken we elk jaar de sterfdag van Nicolaas van Myra, ook wel Sint (heilige) Nicolaas of Sinterklaas genoemd. Nicolaas van Myra was de vroegere bisschop van Myra en was tijdens zijn leven heel geliefd. Daarom werden zijn botten na zijn overlijden in een kerk bewaard. In het jaar 550 werd hij door de Grieks-Katholieke kerk heilig verklaard en werd de kerk boven zijn graf een basiliek.
De wonderen van Nicolaas van Myra
Een persoon, een gewone sterveling of een bisschop, kan niet zomaar heilig worden verklaard. Daarvoor moeten er een aantal wonderen zijn aangetoond. Bij Nicolaas van Myra is dat het geval. Zo zouden drie onschuldig ter dood veroordeelde mensen gebeden helpen voor de hulp van de overleden Nicolaas. Nicolaas zou daarop voor de keizer zijn verschenen en hem aangemaand hebben om de onschuldigen vrij te laten.
Er is ook het verhaal van een arme man met drie dochters. Zonder bruidsschat zouden zijn dochters nooit kunnen huwen. Op drie verschillende gelegenheden werd er echter goud door zijn raam gegooid, waardoor de arme man drie keer de bruidsschat kon betalen en zijn dochters een mooi leven hadden. Nader onderzoek heeft aangetoond dat het Nicolaas van Myra was die het goud naar binnen gooide. Tot op heden is het door dit verhaal een traditie dat Sinterklaas en zijn roethulpjes strooigoed gooien, soms zelfs in de vorm van gouden chocolademunten. Veel van de vroegere verhalen en legenden zijn met andere woorden in stand gehouden.
Vroeger vaak gevierd en toen ineens verboden
Het zijn door deze wonderverhalen dat Sinterklaas, net als veel andere heiligen, eeuwenlang overal in Europa werd vereerd. Vaak gebeurde dat wel onder andere namen, zoals Père Noël en Santa Claus. Geleidelijk werd de betekenis van het feest vergeten en werd het naar Kerstmis verplaatst. De oorspronkelijke betekenis ging verloren en daarom werd het feest verboden. Vooral in Nederland bleef men trouw aan het sinterklaasfeest en de oorspronkelijke datum. Het is door generaties aan koppige Nederlanders dat Sinterklaas nog steeds wordt gevierd. Het verklaart meteen ook waarom het vooral een Nederlands en Vlaams gebeuren is.
Toen het sinterklaasfeest verboden werd, eerst door de protestantse kerk en dan door de Rooms-Katholieke kerk, riep dat in Nederland veel woede op. In het geheim bleef men het toen vieren, zoals het schilderij Het Sint-Nicolaasfeest van Jan Steen het mooi weergeeft. Het duurde tot de jaren 1800 voordat het sinterklaasfeest opnieuw werd toegestaan. Toen deden veel van de hedendaagse gebruiken hun intrede. Doordat de VOC toen heel wat speculaaskruiden invoerde, werden er toen vaak kruidnoten en speculaaspoppen gegeven. Dat doen we tot op heden nog steeds, maar dat deed men duizend jaar terug uiteraard niet.
Meer een cultureel dan een religieus gebeuren
Het sinterklaasfeest kent met andere woorden een katholieke oorsprong. We vieren dan de heilige Nicolaas van Myra. In de praktijk is het religieuze verhaal achter Sinterklaas echter op de achtergrond verdwenen. Dat komt onder andere omdat het jarenlang binnenskamers moest worden gevierd. Tegenwoordig is het vooral een cultureel gebeuren. Op Sinterklaas worden kinderen in de kijker gezet en krijgen ze allerlei cadeautjes. En veel meer betekenis heeft het voor veel mensen niet meer.